De kosten voor energie lijken onbetaalbaar te worden, maar wie zal uiteindelijk voor deze rekening opdraaien?
De energiecrisis escaleert en de kosten voor energie stijgen voortdurend. De tijd waarin we vrolijk op zoek gingen naar de goedkoopste gas- en elektriciteitsprijzen ligt nog maar net achter ons.
Voor een nieuw energiecontract betaal je nu de hoofdprijs. Wie vanaf 1 juli een energiecontract afsluit voor een gemiddeld verbruik van 1200 m3 gas en 2400 KWh elektriciteit, is inmiddels 360 euro per maand kwijt. Een jaar geleden was dat nog 120 euro.
Hierdoor is de Nederlandse consument aanzienlijk duurder uit dan zijn Europese tegenhangers. De energieprijzen zijn nergens zo hoog als hier, zoals blijkt uit de Europese Huishoudens Energie Prijs Index van het energieadviesbureau VaasaETT en berekeningen van Energievergelijk.nl. Op dit moment lijkt er geen snel einde te komen aan de stijgende energieprijzen.
De stijgende prijs van gas op de internationale gasmarkt is de belangrijkste factor
In juni en juli bereikten de gasprijzen meer dan 200 euro per MWh, wat twee keer zo hoog is als in mei.
De energieprijzen worden vervolgens beïnvloed door verschillende factoren die van land tot land variëren.
Energierekeningen in Europa voor een gemiddeld huishouden (1200 m3 gas en 2400 KWh elektriciteit)
| GEMIDDELD ENERGIEVERBRUIK | GAS | ELEKTRICITEIT | JAARBEDRAG | MAANDBEDRAG |
| Nederland | 3295 | 1005 | 4300 | 358 |
| België | 1595 | 965 | 2560 | 213 |
| Frankrijk | 1321 | 605 | 1926 | 160 |
| Verenigd Koninkrijk | 2153 | 1513 | 3666 | 305 |
“We hebben onze hoge gasprijs grotendeels te danken aan hoge belastingen,” zegt Koen Kuijper van Energievergelijk.nl. “Ruim 37 procent van onze gasrekening bestaat uit overheidsheffingen, namelijk energiebelasting en btw. Nergens anders in Europa is dit aandeel zo groot.”
In sommige Europese landen heeft de overheid maatregelen genomen om de prijzen te verlagen. In Frankrijk hanteert de overheid bijvoorbeeld een prijsplafond voor gas- en stroomtarieven. In Portugal heeft de overheid de belastingen op gas verlaagd. In Italië en Oostenrijk zijn ook de belastingen op elektriciteit verminderd. Zelfs in Griekenland en Spanje zijn de belastingen op elektriciteit verlaagd.
In Nederland is de btw op energie per 1 juli tijdelijk verlaagd van 21 naar 9 procent. Voor een gemiddeld huishouden betekent dit bij de huidige prijzen een besparing van ongeveer 35 euro per maand. Eerder werden de energiebelastingen verlaagd en kregen lagere inkomens een extra tegemoetkoming.
Er is echter toenemende druk op de regering om meer maatregelen te nemen. FNV-voorzitter Tuur Elzinga pleit bijvoorbeeld voor de invoering van een prijsplafond, een maximumprijs voor energie. Dit is een maatregel die in Frankrijk tot complicaties heeft geleid.
Het grootste Franse elektriciteitsbedrijf, EDF, ondervindt financiële problemen als gevolg van het prijsplafond. De Franse regering wil om deze reden EDF volledig nationaliseren, aangezien Frankrijk al voor 84 procent eigenaar is van deze energiereus. EDF beheert tientallen kerncentrales, een cruciaal onderdeel van de Franse energiemarkt.
Energiebedrijven in Nederland zijn sterk tegen een prijsplafond. Essent-topvrouw Resi Becker merkt op: “Onze inkoopprijs voor gas is momenteel erg hoog. Als we dat voor minder geld aan huishoudens verkopen, kan dat leiden tot instabiliteit. Dit brengt risico’s met zich mee voor partijen die verantwoordelijk zijn voor het leveren van energie.”
Essent pleit voor drie dingen: lagere energiebelastingen, subsidies voor huisisolatie en vereenvoudiging van langetermijncontracten. Becker stelt: “Klanten kunnen gemakkelijk van energieleverancier wisselen, wat het aanbieden van langere contracten bemoeilijkt. Juist met langetermijncontracten kunnen wij de prijzen lager houden.”
Eneco dringt erop aan om in 2023 een inkomensafhankelijke energiesubsidie in te voeren, met een extra belastingkorting op de energierekening. Dit zou volgens Eneco huishoudens met lagere en middeninkomens helpen, terwijl prikkels om energie te besparen behouden blijven.
Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland steunen het idee om, net als in andere Europese landen, een pakket maatregelen in overleg met alle betrokken partijen op te stellen: “Het is belangrijk dat we geen enkele maatregel bij voorbaat uitsluiten en alle opties verkennen.”